Bütgenbach - viaduct

Het panoramabord van Bütgenbach bevindt zich op het voormalige spoorwegviaduct langs de huidige fiets- en wandelroute Ravel. Vanop de brug kan men genieten van het uitzicht over de Warchevallei. Het didactisch natuurpad Mausheck ligt direct links aan de voet van het viaduct. Rechts ligt het dorp Bütgenbach. De dronefoto op de voorkant van het bord is in vogelvlucht genomen en illustreert dat er slechts een smalle strook bos doorkruist moet worden om het meer van Bütgenbach te bereiken.

Het natuurreservaat Mausheck in de Warchevallei wordt gekenmerkt door verschillende natuurlijke habitats, zoals eikenbossen, halfdroge weilanden en vochtige gebieden. Een bewegwijzerd natuurpad vertelt op 23 meertalige informatieborden over de natuur in dit idyllische landschap. Het natuurpad start bij de barbecuehut van de gemeente Bütgenbach aan het viaduct op de weg van Bütgenbach naar Elsenborn en is ongeveer 850 meter lang. De route loopt door een ecologisch zeer interessant klein bosgebied aan de rand van de Warche en biedt uitzicht op de natte weidelanden aan de andere kant van de beek waar in het voorjaar - van einde maart tot de derde week van april - en afhankelijk van het weer, duizenden wilde narcissen bloeien.

In 1929 werd begonnen met de bouw van een stuwdam. Voor veel bewoners van het gebied bood de bouwplaats een goede bijverdienste. Op sommige dagen waren er tot 200 arbeiders tewerkgesteld. Er moesten geen nederzettingen wijken voor de dam, er werden alleen enkele wegen verlegd. De belangrijkste toegangsweg van Bütgenbach naar Berg werd omgelegd en ook de weg die rechtstreeks van het station over de meerbedding naar Berg leidde, werd vervangen door een nieuwe weg over de stuwdammuur. In 1932 werd de dam voltooid en slechts een jaar later werd de elektriciteitscentrale in gebruik genomen. De jaarlijkse stroomopwekking bedraagt ongeveer 2 miljoen kW/h. In 1995 werden er omvangrijke herstel- en verfraaiingswerkzaamheden aan de stuwdam uitgevoerd. Sindsdien is het verboden voor motorvoertuigen om over de dam te rijden. Verdere herstellingswerken aan de voet van de dam leidden tot de volledige drooglegging van het meer in 2004. In de jaren 1960 deed ook het toerisme aan het stuwmeer en zijn oevers zijn intrede. In 1968 startte de Belgische staat met de bouw van een ADEPS-sportcentrum aan het meer in Bütgenbach. Tot het begin van de jaren tachtig werd het complex van het sport- en recreatiecentrum Worriken in verschillende bouwfasen gebouwd. Aan de oever is het VENNtastic Beach met een zandstrand, kinderbaai, zonne-eilanden, trampoline, beachvolleybalveld en een watervolleybalveld een absolute trekpleister. Het programma van het vrijetijds- en sportcentrum is gericht op alle leeftijden. De Worrie Club biedt activiteiten voor kinderen vanaf 3 jaar. Voor oudere kinderen zijn er zeil- en surfkampen en multisportprogramma's.  Het toeristisch aanbod omvat ook een hoogteparcours, een deathride, boogschieten en nog veel meer. Het meer van Bütgenbach is ook het uitgangspunt voor prachtige, populaire wandelroutes: er kan bijvoorbeeld een wandeling van 10 kilometer rond het meer gemaakt worden.

De burcht van Bütgenbach stond op een smalle bergtong in een meander van de Warche. De geschiedenis is nauw verbonden met die van St. Vith en Monschau, omdat hier gedurende vele jaren dezelfde vorsten regeerden. Walram van Limburg, heer van Monschau en Bütgenbach, wordt beschouwd als de bouwheer van het kasteel rond 1240. In de loop van de eeuwen werd het kasteel verschillende keren verwoest en door de onderdanen weer opgebouwd, vaak tegen hun wil. Tekeningen geven slechts een idee van hoe imposant het kasteel van Bütgenbach moet geweest zijn. Dankzij de app "BUTGENBACH 3 D" is het mogelijk om het kasteel virtueel te verkennen in zijn oorspronkelijke vorm. Vandaag zijn alleen nog de ruïnes van een paar muren en een toren aan de rand van de dam zichtbaar. De voormalige slotgracht van het kasteel dient tegenwoordig als overloop van het stuwmeer bij hoogwater.

De spoorlijn van Weywertz naar Jünkerath, die in 1912 door de Pruisische regering werd geopend, werd aangelegd uit militair belang om het militaire oefenterrein in Elsenborn met de spoorlijn te verbinden. In het gebied van de gemeente Bütgenbach waren voor de spoorlijn in totaal 12 bruggen nodig. Het viaduct van Bütgenbach was het belangrijkste bouwwerk op de spoorlijn. Met zijn zes bogen, een hoogte van 30 meter en een lengte van 104 meter verbond het viaduct de zijvalleien van Kolberg en Burgfelder. Al tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de brug in 1916 bijna opgeblazen door een Russische spion. Een andere vergeefse poging om de brug op te blazen werd ondernomen door Belgische militairen in 1940. De binnenvallende Wehrmacht mocht deze strategisch belangrijke spoorlijn niet in handen krijgen. Het opblazen kon echter verijdeld worden door een Duitse speciale eenheid. Toen de Wehrmacht zich uit België terugtrok, werden alle bruggen toch nog verwoest. Op 13 september 1944 blies een Duits commando twee pijlers van het viaduct van Bütgenbach op. De Belgische spoorwegmaatschappij NMBS herstelde het viaduct en al in maart 1946 reden er weer treinen over de herstelde brug. In mei 1952 werd de lijn Weywertz - Jünkerath gesloten voor het reizigersverkeer. Het vrachtverkeer, hoofdzakelijk hout- en kolentransport, bleef tot het begin van de jaren tachtig voortbestaan. Vanaf 1982 werd de lijn stilgelegd. In oktober 2004 passeerde de laatste trein, een speciale toeristische rit met gekoppelde treinrijtuigen met eigen aandrijving, over het viaduct. Drie jaar later werden de sporen verwijderd en sinds 2014 kunnen fietsers en wandelaars op RAVeL L45a genieten van het uitzicht over de Warchevallei tussen Kolberg en Burgfeldern.

De RaveL-route L45a is een aftakking van het internationaal bekroonde 125 km lange Vennbahnfietspad van Aken (D) naar Troisvierges (L). Beide routes lopen langs voormalige spoorlijnen en garanderen een ontspannen fietstocht zonder noemenswaardige hellingen. De 38,5 km lange lijn 45a takt in Weywertz af van het Vennbahnfietspad en voert via Bütgenbach en Büllingen naar Losheimergraben (D). Daar sluit het aan op het Kyll-fietspad, dat via Jünkerath en Gerolstein naar Trier gaat. Langs de Ravel loopt ook de 106 km lange Eifel Easy Ride, een rondrit voor racefietsen door de Eifel met weinig hellingen. Het meer van Bütgenbach, de Westwall en de talrijke panoramische uitzichten op de heuvelachtige Eifel zijn echte trekpleisters.

De huidige parochiekerk Sint-Stefanus werd in 1932 gebouwd volgens de plannen van de architect Henri Cunibert uit Malmedy. De combinatie van neoromaanse architectuur, christelijke symboliek en historische relikwieën verleent het gebouw een verrassende harmonie en extravagantie. De vier hoeken van de klokkentoren wijzen bijvoorbeeld precies in de vier windrichtingen en de 12 pilaren in het middenschip van de kerk verwijzen naar de 12 apostelen. De oude parochiekerk die in verschillende bouwfasen van de 12e tot de 18e eeuw als gotisch gebouw werd opgetrokken, werd gedeeltelijk afgebroken in 1938 (toren) en 1951 (middenschip). Verschillende waardevolle stukken van het meubilair van de voormalige parochiekerk zijn bewaard gebleven. Opmerkelijk zijn onder meer een romaanse doopvont uit de 13e eeuw met vier mensenhoofden, een gotische wijwatersteen uit 1560, een communiebank van blauwsteen (18e eeuw), de grafstenen van Jacob von Reiffenberg († 1567) en Johann Reinhard von Bulich († 1593), een Madonna uit Keulen uit de 14e eeuw en een monstrans uit de 15e eeuw.

De historische rondwandeling door Bütgenbach geeft een indrukwekkend inzicht in de geschiedenis van het dorp door de eeuwen heen. Aan 10 stervormige “torens” met informatieborden kunnen wandelaars langs de route meer lezen over de levendige geschiedenis van het dorp. Voor de jongste bezoekers wordt er op elke locatie een vraag gesteld om de geschiedenis van Bütgenbach op een speelse manier te ontdekken. Het startpunt is het Tourist Info van Bütgenbach op het marktplein. Daar zijn ook een drietalige folder over de rondwandeling en een zoektocht voor kinderen te vinden. De route is toegankelijk voor personen met beperkte mobiliteit en kan in een kortere en een langere versie afgelegd worden.

De hoeve van Bütgenbach is een beschermd monument dat bestaat uit vier vleugels van breuksteen. Ze is gelegen in het centrum van het dorp en is het oudste gebouw in het gebied van de gemeente Bütgenbach. Het landgoed is terug te voeren tot de 15e eeuw. De belangrijkste delen van de boerderijgebouwen dateren uit de 17e en 18e eeuw. In die tijd was de hoeve van Bütgenbach een feodaal landgoed van het graafschap Vianden. Latere eigenaars waren de families von Reiffenberg en von Baring, die worden herdacht door goed bewaarde wapenschildstenen uit 1623 (noordelijke vleugel) en 1754 (poort van de hoofdgevel aan de oostzijde). Bovendien was het gebouw de zetel van de dorpsburgemeester en het gerechtshof. Het gerechtshof bestond uit de dorpsburgemeester, de 7 wethouders, de gerechtsbodes en de griffier. De dorpsburgemeester was de hoogste heer van het dorp met gerechtelijke bevoegdheid en kon zijn wethouders vrij kiezen. Ook eenvoudige boeren konden tot wethouder benoemd worden en zelfs doodvonnissen uitspreken. Zij werden vervolgens niet ver van de “Bütgenbacher Hütte” aan de galg geëxecuteerd. Vanaf het begin van de jaren negentig werd de vierkante hoeve, die in verval dreigde te raken, verbouwd tot een rust- en verzorgingstehuis. Alleen de voorste vleugel van de binnenplaats tussen de twee bogen is eigendom van de gemeente Bütgenbach gebleven en wordt voor culturele doeleinden gebruikt. Kunstenaars gebruiken de zalen van de voorvleugel voor verschillende tijdelijke tentoonstellingen.

Vroeger was het marktplein van Bütgenbach een watergebied. Om het water van de bron beter te kunnen gebruiken, werd het gebied met een muur omheind. In de volksmond werd het plein dat gebruikt werd als drinkplaats voor het vee en als wasplaats, Vennborre (Vennbrunnen) genoemd. In de zomer vulden de boeren hier hun vaten om het vee op de weide van water te voorzien. In het begin van de 20e eeuw werd het marktplein van Vennborre, op initiatief van burgemeester Emil Kirch, aangelegd met een prachtige beplanting. Een bronzen buste op het marktplein eert de verdienstelijke Bütgenbacher. In de jaren 1950 werd boven de Vennborre een kiosk gebouwd. Sindsdien loopt het bronwater in de riolering. Tegenwoordig is het marktplein een groene oase en een populaire ontmoetingsplaats te midden van het dorp. De plaatselijke bevolking en de bezoekers houden er kermis, het Sint-Maartensvuur, de paardenzegening en talrijke andere festivals, concerten en markten. Er wordt minigolf gespeeld en er vlak naast kunnen de kleintjes ravotten in de speeltuin.

De huidige "Töpferkeller" werd gebouwd in het midden van de 16e eeuw. De toenmalige heer van Rolshausen liet het huis bouwen van stenen uit het kasteel van Bütgenbach. De huisnaam "A Wewesch" verwijst naar een bewoner uit het begin van de 18e eeuw, de kasteelbeheerder en burgemeester J. P. Weber, die de geschiedenis is ingegaan als een ontrouwe bestuurder en daarom volgens de legende nog als spook rondwaart. In 1786 verkocht de bevoegde beheerder van het landgoed van de familie von Rolshausen al het onroerend goed aan de hoogste bieder. Rond 1900 kwam het huis in het bezit van Jacob Weynand. Zijn zoon Wilhelm begon hier een transportbedrijf in de jaren 1930. Na de dood van Wilhelm en zijn vrouw werd de huidige "Töpferkeller" geboren. Een zakenman uit Euskirchen (D) kocht de eigendom in 1981, richtte er een pottenbakkerij in en in 1985 ook een restaurant, die nu uitgebaat worden door een nieuwe eigenaar. Op een kaart uit de 18e eeuw staat het huis al aangegeven met de oude lindeboom. De tweede boom, een eik, is een vredeseik ter herinnering aan de overwinning van de Pruisische troepen op Frankrijk in 1871.

In 1932 werd in Bütgenbach, net als in vele andere dorpen, een zuivelcoöperatie opgericht. In het begin leverden slechts 32 landbouwers er hun melk, maar het aantal leden groeide snel. De melk werd met paard en kar opgehaald in de omliggende dorpen. De tweede wereldoorlog dwong de zaak tot stilstand. Vanaf 1947 volgde de moeilijke periode van wederopbouw. In de daaropvolgende jaren waren verschillende uitbreidingen en moderniseringen nodig, omdat de boter- en melkhandel floreerde. De aankoop van twee tankwagens om de melk op te halen in 1972 is hiervan het bewijs. Als gevolg van de gunstige economische ontwikkeling is het aantal voltijdse landbouwers vanaf 1970 gedaald, omdat steeds meer mensen werk zochten op de arbeidsmarkt. Het einde van de boerenstiel werd gevolgd door het einde van de melkerij. In 1980 werd de melkerij van Bütgenbach overgenomen door de zuivelfabriek van Büllingen. De gemeente kocht de gebouwen en huisvestte er haar bouwwerf en de gemeentepolitie. Nadat de werf naar Weywertz was verhuisd, verkocht de gemeente het gebouw in 2007 aan particulieren die het voor commerciële doeleinden gebruiken.

Het dorp Nidrum ligt op een hoogvlakte, die geleidelijk afloopt naar de vallei van de Warche. Door zijn ongerepte, gevarieerde natuurlandschappen en uitgestrekte groene ruimten is het een rustig, idyllisch dorp. De geschiedenis van het dorp gaat terug tot het begin van de 15e eeuw. Pas in 1720 kregen de inwoners van Nidrum een eigen kapel. In 1898 werd de kerk verheven tot parochiekerk, gewijd aan de Drie Koningen. De toren en het portaal dateren van 1861, terwijl het koor en het schip in 1904 in neogotische stijl werden herbouwd. De klokkentoren werd in 1935 en 1936 gewijzigd. In 1968 maakte het oude koor plaats voor een nieuwe halfronde constructie. Bezienswaardigheden: het hoofdaltaar (rond 1907 - bestaande uit de voormalige zijaltaren), links van het altaar aan de muur: Jezus en de Emmaüsgangers (rond 1907 - deel van de voormalige communiebank); de doopvont tussen andere delen van de voormalige communiebank (vooraan aan de rechtermuur): Aanbidding van de Wijzen (van het voormalige hoofdaltaar); achter in de kerk: Maria-altaar met mozaïekafbeelding; in het koor de kruiswegstaties - beide kunstwerken dateren uit 1968. Op het terrein van de dorpsbegraafplaats bevindt zich een kleine militaire begraafplaats waar 32 Russische krijgsgevangenen hun laatste rustplaats vonden. Zij kwamen om in Sourbrodt en Elsenborn tussen 1942 en 1944. Verdere informatie http://www.butgenbach.info/nl/beleven/toeristische-attracties/de-dorpen/nidrum/ Verdere informatie over wandelmogelijkheden: http://www.butgenbach.info/nl/wandelen/overzicht-wandelingen/

Het rustige dorpje Berg is prachtig gelegen op een heuvel boven het meer van Bütgenbach en biedt een uniek panoramisch uitzicht. In het dorp zijn de paden en straten verfraaid met talrijke lindebomen. Uit historische documenten blijkt dat de eerste nederzettingen in Berg rond 1530 ontstonden. In die tijd stond het dorp bekend als "Uffemberg" of "Uffenberg" (op de berg) of in het Frans "Berg-sur-Warche" door zijn ligging “in de bergen”. De Warche, die langs Berg in het dal stroomt, werd in 1932 afgedamd om het stuwmeer van Bütgenbach te vormen. De dam is 23 meter hoog en 140 meter breed. Het reservoir bevat 11 miljoen m³ water. Bezienswaardigheden: De kapel van Berg De Odiliabron Het dorpshuis/de -school met speeltuin Het kruis in de „Zum Konnenbusch”-straat Het grote neogotische kruis uit de 19e eeuw is een belangrijk element van het culturele streekerfgoed. Verdere informatie: http://www.butgenbach.info/nl/beleven/toeristische-attracties/de-dorpen/berg/ Verdere informatie over wandelmogelijkheden: http://www.butgenbach.info/nl/wandelen/overzicht-wandelingen/